( Pupuh Sinom )
1. Pada sira ngelingana
Carita ing nguni-nguni
Kang kocap ing serat babad
Babad nagri Mojopahit
Nalika duking nguni
Sang-a Brawijaya Prabu
Pan Samya pepanggihan
Kaliyan Njeng Sunan Kali
Sabda Palon Naya Genggong rencangira
(Ingatlah kepada kisah lama yang ditulis
di dalam buku babad tentang Negara
Mojopahit, Waktu itu Sang Prabu
Brawijaya mengadakan pertemuan
dengan Sunan Kalijaga didampingi oleh
punakawannya yang bernama Sabda
Palon Naya Genggong.)
2. Sang – a Prabu Brawijaya
Sabdanira arum manis
Nuntun dhateng punakawan
“Sabda palon paran karsi”
Jenengsun sapuniki
Wus ngrasuk agama Rosul
Heh ta kakang manira
Meluwa agama suci
Luwih becik iki agama kang mulya
(Prabu Brawijaya berkata lemah-lembut
kepada punakawannya: “Sabda palon
sekarang saya sudah menjadi Islam.
Bagaimanakah kamu. Lebih baik ikut
Islam sekali, sebuah agama suci dan baik)
3. Sabda Palon matur sugal,
“Yen kawula boten arsi,
Ngrasuka agama Islam
Wit kula puniki yekti
Ratuning Dang Hyang Jawi
Momong marang anak putu,
Sagung kang para Nata,
Kang jumeneng Tanah Jawi,
Wus pinasthi sayekti kula pisahan”.
(Sabda Palon menjawab kasar: “Hamba
tidak masuk Islam Sang Prabu, sebab
saya ini raja serta pembesar Dah Hyang
se-tanah Jawa. Saya ini yang membantu
anak cucu serta para raja di tanah Jawa.
Sudah digariskan kita harus berpisah)
4. Kelawan Paduka sang Nata,
Wangsul maring sunya ruri,
Nung kula matur petungna,
Ing mbenjang sakpungkur mami,
Yen wus prapta kang wanci,
Jangkep gangsal atus tahun,
Wit ing dinten punika,
Kula gantos kang agami,
Gama Budha kula sebar tanah Jawa.
(Berpisah dengan Sang Prabu kembali
keasal mula saya. Namun Sang Prabu
kami mohon dicatat. Kelak setelah 500
tahun dari sekarang, saya akan
mengganti agama Budha lagi, saya sebar
seluruh tanah Jawa.)
5. Sinten tan purun nganggeya,
Yekti kula rusak sami,
Sun sajeken putu kula,
Berkasakan rupi-rupi,
Dereng lega kang ati,
Yen during lebur atempur,
Kula damel pratandha,
Pratandha tembayan mami,
Hardi Merapi yen wus rijeblug mili lahar.
(Bila tidak ada yang mau memakai, akan
saya hancurkan. Menjadi makanan jin
setan dan lain-lainnya. Belum legalah
hati saya bila belum saya hancur
leburkan. Saya akan membuat tanda
akan datangnya kata-kata saya ini. Bila
Gunung Merapi meletus dan
memuntahkan laharnya.)
6. Ngidul ngilen purugina,
Ngganda banger ingkang warih,
Nggih punika medal kula,
Wus nyebar Agama Budi,
Merapi janji mami,
Anggereng jagad satuhu,
Karsanireng Jawata,
Sadaya gilir gumanti,
Boten kenging kalamunta kaowahan.
(Lahar tesebut mengalir ke barat daya.
Baunya tidak sedap. Itulah pratanda
kalau saya datang. Sudah mulai
menyebarkan agama Budha. Kelak
Merapi akan bergelegar. Itu sudah
menjadi takdir Hyang Widhi bahwa
segalanya harus berganti. Tidak dapat
bila dirubah lagi.)
7. Sanget-sangeting sangsara,
Kan tuwuh ing tanah Jawi,
Sinengkalan tahunira,
Lawon Sapta Ngesthi Aji,
Upami nyabrang kali,
Prapta tengah-tengahipun,
Kaline bajir bandhang,
Jerone ngelebne jalmi,
Kathah sirna manungsa prapteng pralaya.
(Kelak waktunya paling sengsara di
tanah jawa ini pada tahun: Lawon Sapta
Ngesti Aji (1.878 atau 1.877). Umpama
seorang menyeberang sungai sudah
datang ditengah-tengah. Tiba-tiba
sungainya banjir besar, dalamnya
menghanyutkan manusia sehingga
banyak yang meninggal dunia.)
8. Bebaya ingkang tumeka,
Warata sa Tanah Jawi,
Ginawe kang paring gesang,
Tan kenging dipun singgahi,
Wit ing donya puniki,
Wonten ing sakwasanipun,
Sadaya pra Jawata,
Kinarya amertandhani,
Jagad iki yekti anak akng akarya.
(Bahaya yang mendatangi tersebar
seluruh tanah Jawa. Itu sudah kehendak
Tuhan tidak mungkin disingkiri lagi.
Sebab dunia ini ada ditanganNya. Hal
tersebut sebagai bukti bahwa
sebenarnya dunia ini ada yang membuatnya.)
9. Warna-warna kang bebaya,
Angrusaken Tanah Jawa,
Sagung tiyang nambut karya,
Pamedal boten nyekapi,
Priyayi keh beranti,
Sudagar tuna sadarum,
Wong glidhik ora mingsra,
Wong tani ora nyukupi,
Pametune akeh serna aneng wana,
(Bermacam-macam bahaya yang
membuat tanah Jawa rusak. Orang yang
bekerja hasilnya tidak mencukupi. Para
priyayi banyak yang susah hatinya.
Saudagar selalu menderita rugi. Orang
bekerja hasilnya tidak seberapa. Orang
tanipun demikian juga. Penghasilannya
banyak yang hilang di hutan.)
10. Bumi ilang berkatira,
Ama kathah ingkang ilang,
Cinolong dening sujanmi,
Pan sisaknya nglangkungi,
Karana rebut rinebut,
Risak tetaning janma,
Yen dalu grimis keh maling,
Yen rina-wa kathah tetiyang ambegal.
(Bumi sudah berkurang hasilnya.
Banyak hama yang mnyerang. Kayupun
banyak yang hilang dicuri. Timbullah
kerusakan hebat sebab orang berebutan.
Benar-benar rusak moral manusia. Bila
hujan gerimis banyak maling tetapi bila
siang hari banyak begal.)
11. Heru hara sakeh janma,
Rebutan ngupaya bukti,
Tan ngetang angering praja,
Tan tahan perihing ati,
Katungka praptaneki,
Pageblug ingkang linangkung,
Lelara ngambra-ambra.
Waradin saktanah Jawi,
Enjing sakit sorenya sampun pralaya.
(Manusia bingung dengan sendirinya
sebab rebutan mencari makan. Mereka
tidak mengingat aturan Negara sebab
tidak tahan menahan keroncongannya
perut. Hal tersebut masih berjalan
disusul datangnya musibah pagebluk
yang luar biasa. Penyakit tersebar
merata di tanah Jawa. Bagaikan pagi
sakit sorenya telah meninggal dunia.)
12. Kasandung wohing pralaya,
Kaselak banjir ngemasi,
Udan barat salah mangsa,
Angin gung anggegirisi,
Kayu gung brasta sami,
Tinempuhing angina angun,
Katah rebah amblasah,
Lepen-lepen samya banjir,
Lamun tinon pan kados samodra bena.
(Bahaya penyakit luar biasa. Disana-sini
banyak orang mati. Hujan tidak tepat
waktunya. Angin besar menerjang
sehingga pohon-pohon roboh semuanya.
Sungai meluap banjir, sehingga bila
dilihat persis lautan pasang.)
13. Alun minggah ing daratan,
Karya rusak tepis wiring,
Kang dumunung kering kanan,
Kajeng akeh ingkang keli,
Kang tumuwuh apinggir,
Samya kentir trusing laut,
Sela geng sami brasta,
Kabalebeg katut keli,
Gumalundhung gumludhug suwaranira.
(Seperti lautan meluap arinya naik ke
daratan. Merusakkan kanan kiri, Kayu-
kayu banyak yang hanyut. Yang hidup di
pinggir sungai terbawa sampai ke laut.
Batu-batu besarpun terhanyut dengan
bergemuruh suaranya.)
14. Hardi agung-agung samya,
Huru-hara nggeririsi,
Gumleger suwaranira,
Lahar wutah kanan kering,
Ambleber angelelebi,
Nrajang wana lan desagung,
Manugsanya keh brasta,
Kebo sapi samya gusis,
Surna gempang tan wenten mangga puliha.
(Gunung-gunung besar bergelegar
menakutkan. Lahar meluap kekanan
serta kekiri sehingga menghancurkan
desa dan hutan. Manusia banyak yang
meninggal sedangkan kerbau dan sapi
habis sama sekali. Hancur lebur tidak
ada yang tertinggal sedikitpun.)
15. Lindu ping pitu sedina,
Karya sisahing sujanmi,
Sitinipun samya nela,
Brekasakan kang ngelesi,
Anyeret sagung janmi,
Manungsa pating galuruh,
Kathah kang nandhang roga,
Warna-warni ingkang sakit,
Awis waras akeh kang praptng pralaya,
(Gempa bumi 7 kali sehari, sehingga
membuat susahnya manusia. Tanahpun
menganga. Muncullah brekasakan yang
menyeret manusia masuk ke dalam
tanah. Manusia-manusia mengaduh di
sana-sini, banyak yang sakit.
Penyakitpun rupa-rupa. Banyak yang
tidak dapat sembuh. Kebanyakan
mereka meninggal dunia.)
16. Sabda Palon nulya mukswa,
Sakedhap boten kaeksi,
Wangsul ing jaman limunan,
Langkung ngungun Sri Bupati,
Njegreg tan bisa angling,
Ing manah langkung gegetun,
Keduwung lepatira,
Mupus karsaning Dewadi,
Kodrat itu sayekti tan kena owah.
(Demikian kata-kata Sabda Palon yang
segera menghilang sebentar tidak
tampak lagi dirinya. Kembali ke
alamnya. Prabu Brawijaya tertegun
sejenak. Sama sekali tidak dapat
berbicara. Hatinya kecewa sekali dan
merasa salah. Namun bagaimana lagi
segala itu sudah menjadi kodrat yang
tidak mungkin dirobah lagi.)
Tidak ada komentar:
Posting Komentar